Στα πλαίσια των γιογκικών σπουδών της Satyananda Yoga έγινε και η παρακάτω εργασία.
«Επιδράσεις των λυγισμάτων πρός τα πίσω, πάνω στο ψυχοσωματικό μας σύστημα»
Τα λυγίσματα προς τα πίσω είναι οι ασάνες όπου κάμπτουν την σπονδυλική μας στήλη πρός τα πίσω. Είναι ένα δυναμικό λύγισμα, τέντωμα όλου του σώματος. Είναι το άνοιγμα του σώματός μας και κατ’ επέκταση της προσωπικότητάς μας πρός τον κόσμο. Σ’αυτές τις ασάνες το σώμα καλείται να ανοίξει προς τα έξω, καλείται να σπάσει τα δεσμά του εαυτού του και να κάνει ένα δυναμικό βήμα πρός τον κόσμο.
Όλες αυτές οι ασάνες επιδρούν διεργετικά στο σώμα και το ανοίγου, το στήθος διευρύνεται πολύ και τονίζεται η εισπνοή. Τονίζοντας την εισπνοή ο ασκούμενος γίνεται δεκτικότερος, παίρνει τον από τον κόσμο, με την εκπνοή μπορεί και δίνει, έτσι διευρύνεται η προσωπικότητά του. Δίνουν στο σώμα μια άισθηση ελαφρότητας, απαλάσσοντάς το απο τη νοθρώτητα της βαρύτητας, απαλύνοντας την ταμασική του φύση.
Στα λυγίσματα πρός τα πίσω λυγίζει όλη η σπονδυλική στήλη και όχι μόνο το κάτω μέρος της, και η μέση, αλλά γίνεται κάμψη και στο σημείο του στήθους, οι ωμοπλάτες πηγαίνουν πρός τα πίσω, το στήθος τεντώνεται μπροστά, το σαγόνι πηγαίνει πολύ πίσω, ανοίγοντας έτσι την περιοχή του λαιμού και σπρώχνωντας πίσω το κεφάλι.
Τα λυγίσματα πρός τα πίσω βοηθάνε στην εξωτερίκευση, μερικά άτομα έχουν εκ του φυσικού τους μια ευκολία σ’αυτές τις κάμψεις. Αυτό αντικατροπτίζει το εξωστρεφές του χαρακτήρα τους. Επικοινωνούν εύκολα, κάνουν γνωριμίες, εκφράζονται, δηλαδή η ικανότητα τους στο φυσικό επίπεδο είναι άμεσα συνδεδεμένη με το νοητικό και το συναισθηματικό επίπεδο. Αυτοί που έχουν δυσκολία ίσως να φοβούνται να αντιμετοπίσουν τη ζωή πρόσωπο με πρόσωπο, να φοβούνται να πάρουν και να δώσουν στον εαυτό τους αγάπη, να φοβούνται να δείξουν τα συναισθήματά τους. Όλοι αυτοι οι ενδόμυχοι φόβοι είναι ενστικτώδεις και ίσως να προέρχονται από προηγούμενες άσχημες εμπειρίες που έχουν δημιουργήσει τραύματα τα οποία έχουν επιδράσει στο ψυχοσυναισθηματικό και έχουν κάνει το άτομο να κλειστεί στον εαυτό του και να φοβάται να δείξει ποιός είναι πραγματικά, από τον φόβο μην ξαναπληγωθεί. Έτσι όλοι αυτοί οι φόβοι μεταφέρονται δια μέσο του νού και του νευρικού συστήματος στο σώμα και δημιουργείται η «πανοπλία του σώματος» (body armor), η οποία προκαλεί τη φυσική δυσκαμψία. Τα λυγίσματα πρός τα πίσω σπάνε αυτή την πανοπλία του σώματος. Τα αποτελέσματά τους ενεργούν βαθιά στο νοητικό και φυσικό σώμα και βοηθούν στο να μετακινηθεί και να αλλάξει η προσωπικότητα. Η εξάσκησή τους βοηθάει την προσωπικότητα να ανοίξει περισσότερο συναισθηματικά γιατί όταν μπορείς να ξεπεράσεις τα φυσικά σου όρια, μπορείς να ξεπεράσεις και τα νοητικά, συναισθηματικά σου όρια. Μέσα από το ξεπέρασμα των δυσκολιών του σώματος, επιτυγχάνεται το ξεπέρασμα των ψυχοσυναισθηματικών νοητικών δυσκολιών.
Αντίθετα οι κάμψεις πρός τα εμπρός βοηθάνε την εσωστρέφεια. Άτομα με ιδιέταιρη ευκολία στα λυγίσματα πρός τα εμπρός, έχουν επαφή με τον εαυτό τους, αντιμετωπίζουν τη μοναξιά χωρίς φόβο, αλλά επικοδομητικά, δημιουργικά. Συνήθως τα άτομα που έχουν ευκολία στις κάμψεις πρός τα πίσω, έχουν δυσκολία στις κάμψεις πρός τα εμπρός και το αντίθετο. Γιατί συνήθως αυτή που έιναι η φυσική μας τάση , αυτή καλλιεργούμε και περισσότερο, σ’αυτήν επαναπαυόμαστε είς βάρος όμως των άλλων τάσεων που θα πρέπει να καλλιεργηθούν εξ’ίσου. Δηλαδή ένα εξωστρεφές άτομο επειδή έχει γενικά την ευκολία της έκφρασης και της επικοινωνίας και στις δύσκολες στιγμές του θα στραφεί πρός τα έξω για βοήθεια ακόμη κι άν χρειάζεται να στραφεί πρός τα μέσα του και να περάσει μια περίοδο απομόνωσης για ενδοσκόπηση του εσωτερικού του εαυτού. Αυτή η άρνησή του να μείνει μόνος του, ακόμη και όταν χρειάζεται, δημιουργεί ανισορροπίες, τόσο σωματικές όσο και ψυχοσυναισθηματικές, το ίδιο συμβαίνει και με ένα εσωστρεφές άτομο που είναι δύσκολο να στραφεί πρός τα έξω. Γι’αυτό θα πρέπει να καλλιεργούνται και να εξασκούνται εξ’ίσου αυτές οι δύο τάσεις, τόσο εξωτερικά όσο και εσωτερικά. Έτσι οι άσανες κάμψεις πρός τα πίσω θα πρέπει να ακολουθούνται από κάμψεις πρός τα εμπρός για εξισορρόπιση. Ειδικά τα άτομα που έχουν κάποια ιδιέταιρη δυσκολία για να εξισορροπίσουν και τις δυό πλευρές του χαρακτήρα τους και την εξωστρέφεια και την εσωστρέφια. Η yoga γυμνάζει ισόρροπα το σώμα : δεξιά – αριστερά, πίσω – εμπρός, δύναμη – ευλυγισία.
Χρειάζεται όμως προσοχή τα λυγίσματα αυτά να γίνονται με ομαλό και ήρεμο τρόπο, να μπορεί σ’αυτή την κίνηση να συμμετέχει και εσωτερικά ο ασκούμενος. Γιατί άν η κίνηση γίνει εντελώς μηχανικά δηλαδή εξωτερικά (μόνο από τα εξωτερικά μέρη του σώματος) και βίαια, τότε θα αντιδράσει εσωτερικά, θα κλειστεί ακόμη περισσότερο, το σώμα θα γίνει πιο δύσκαμπτο με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί τραυματισμός. Ο φόβος προκαλεί την αντίδραση του πνεύματος και η μή αποδοχή της κίνησης από τον ανώτερο εαυτό μπορεί να προκαλέσει ατύχημα. Η κίνηση θα πρέπει να γίνεται σε συγχρονισμό με την αναπνοή, η αναπνοή είναι η γέφυρα μεταξύ σώματος και ψυχής. Η βαθιά αναπνοή βοηθάει το σώμα να χαλαρώσει. Επίσης την χαλάρωση του σώματος βοηθάνε πολύ και οι μπάντες ουτγιάνα και μούλα μπάντα. Αν μπορούμε να τις κάνουμε την ίδια στιγμή που γίνεται η κίνηση, το σώμα απελευθερώνεται από το σφίξιμο που έχει και το κάνει δύσκαμπτο γιατί αυτά τα δύο κλειδώματα απελευθερώνουν ενέργεια που κάνει το σώμα να απεγκλωβιστεί από το χωρίς λόγο σφίξιμό του, έτσι ελευθερώνονται οι ώμοι, το στήθος και η κίνηση γίνεται πολύ πιο αρμονική και σωστή. Ενεργοποιείται μέρος της αποθηκευμένης ενέργειας που βρίσκεται στο κατώτερο μέρος της σπονδιλικής στήλης (κουνταλίνη) και βοηθάει το σώμα να απελευθερωθεί από τις εντάσεις του.
Με τα λυγίσματα πρός τα πίσω ευεργετείται όλη η σπονδυλική στήλη και ενεργοποιούνται όλα τα Τσάκρας, ιδιεταίρως το Μάνιπουρ, το Άναχατ και το Βισούντι, δηλαδή ηλιακό πλέγμα, καρδιά-συναισθήματα και έκφραση. Βοηθάνε την ενέργεια να περάσει από το Μάνιπουρ στο Άναχατ, να περάσει η ενέργεια από τα κατώτερα Τσάκρας στα ανώτερα.
Με αυτές τις ασκήσεις ευεργετούνται και δυναμώνουν πολύ οι κοιλιακοί μύες , γιατί τεντώνονται, επίσης οι μύες που ελέγχουν την σπονδυλική στήλη τονώνονται και δυναμώνουν πολύ, έτσι αποφεύγεται ο κίνδυνος της δισκοπάθειας και άλλων παθήσεων της πλάτης. Τα σπονδυλικά νεύρα που αναφύονται μεταξύ των γειτονικών σπονδύλων επίσης τονώνονται. Αυτό ευεργετεί όλο το σώμα καθώς αυτά νευρώνουν όλα τα όργανα και τους μύες. Πίσω από την σπονδυλική στήλη και συνδεδεμένη με τα σπονδυλικά νεύρα είναι η αλυσίδα των συμπαθητικών νεύρων, η οποία μαζί με τα παρασυμπαθητικά νεύρα διατηρεί τα όργανα στο σώμα στο σωστό επίπεδο δραστηριότητας. Οι ασάνες κάμψης πρός τα πίσω τονώνουν αυτά τα νεύρα, βελτιώνοντας έτσι την λειτουργεία των οργάνων που νευρώνουν. Ακόμη βοηθάνε στο να κυκλοφορήσει και να εξαγνιστεί το ακάθαρτο αίμα που έχει την τάση να μαζεύεται στην περιοχή της πλάτης, καθώς η κυκλοφορία εκεί τείνει να είναι νωθρή. Επίσης βοηθάνε τα οστά να παραμείνουν γερά και δυνατά, βελτιώνουν την κυκλοφορία στο θυροειδή και χαρίζουν στο σώμα ευεξία, ενέργεια και φωτεινότητα.
Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι το 90% από τους πόνους στη μέση, οφείλονται στην μυϊκή ανισορροπία. Άν αυτές οι ανισορροπίες γίνονται κατά μήκος της σπονδυλικής στήλης, την βγάζουν από την ευθυγράμμισή της και τότε έχουμε συμπτώματα από σπονδυλίτιδα, ισχιαλγία, οστεαθρίτιδα και προβλήματα μετακινημένων δίσκων. Η πρακτική των λυγισμάτων πρός τα πίσω μπορεί να διορθώσει τις ανωμαλίες στη στάση και τις νευρομυϊκές ανισορροπίες.
Οι ασάνες που περιλαμβάνουν τις κάμψεις πρός τα πίσω συμπεριλαμβάνουν μια μεγάλη γκάμα ασκήσεων, από πολύ απλές όπως Μπουτζαγκάσανα, Ντανουράσανα, Ουστράσανα, μέχρι πολύ δύσκολες όπως η Βρισικάσανα, Ράτζα Καποτάσανα(ή Πούρνα Μπουτζαγκάσανα) και Ναταρατζάσανα.
Μερικές από αυτές είναι, αρχικά απ’τις απλές και προχωρώντας στις πιο δύσκολες : Μπουτζαγκάσανα, Σαλαμπάσανα, Σάραλ Ντανουράσανα, Κανταράσανα, Γκομουκάσανα, Ουστράσανα, Ματσιάσανα, Τσακράσανα, αυτές είναι οι πιο απλές, όπου καλό είναι να ασκούνται 4-5 μαζί για να ευεργετηθεί περισσοτερο το σώμα. Άν αυτές γίνονται με ευκολία, τότε ο ασκούμενος μπορεί να περάσει στις ασάνες μέσης δυσκολίας, όπως Σαλαμπάσανα, Λάγκου Βατζράσανα, Σούπτα Βατζράσανα, Καποτάσανα, άν ο ασκούμενος μπορέσει να κατακτήσει αυτές και ειδικά την Καποτάσανα άν μπορεί να την κάνει στην πλήρη της μορφή (αγκώνες στο πάτωμα, παλάμες στα πέλματα) τότε είναι έτοιμος να προχωρήσει σε λυγίσματα πρός τα πίσω ακόμη πιο δύσκολα όπως: Πούρνα Ντανουράσανα, Βρισκικάσανα, Πούρνα Μπουτζαγκάσανα, Τριαγκ Μουκοτάσανα, Ναταρατζάσανα.
Απ’όλες αυτές θα εξετάσουμε ενδεικτικά μία από κάθε κατηγορία:
- Τσακράσανα ή Ούρτβα Ντανουράσανα.
Τροχός ή σηκωμένο τόξο.
Φ1 Φ2
«Αυτός που ασκεί αυτή την ασάνα θα αποκτήσει τέλειο έλεγχο του σώματός του» λέει ο Σουάμι Σιβανάντα. Η Τσακράσανα είναι ένα πολύ δυναμικό λύγισμα πρός τα πίσω, που διεγείρει όλα τα Τσάκρας και ενεργειακά κέντρα και ζωογονεί το σώμα με υπεροχο τρόπο. Εκτελείται με δύο τρόπους. Ο εύκολος τρόπος, κυρίως για τους αρχάριους και για τα άτομα με δύσκαμπτη πλάτη, εκτελείται από το πάτωμα: Ξαπλώνει ο ασκούμενος στο πάτωμα, βλαζει τα χέρια δίπλα στο κεφάλι με τις παλάμες πρός τα κάτω και πιέζοντας παλάμες και πέλματα στο πάτωμα ανασηκώνει το σώμα του από το πάτωμα, μετά τεντώνει τους αγκώνες και τα πόδια όσο πιο πολύ μπορεί και αφήνει το κεφάλι να κρέμεται ανάμεσα στα χέρια. Με εισπνοή σηκώνει το σώμα και παραμένει στην τελική στάση όσο γίνεται περισσότερο με βαθιά αναπνοή.
Η άλλη παραλλαγή είναι από την όρθια στάση για πιο προχωρημένους μαθητές και για άτομα με πιο ευλύγιστη πλάτη: Γίνεται από την όρθια στάση με τα πόδια λίγο ανοιχτά, τα χέρια τεντώνονται ψηλά και αρχίζουν να λυγίζουν μαζί με τον κορμό πρός τα πίσω, λυγίζουν μέχρι η απόσταση μεταξύ των χεριών και του πατώματος να μικρύνει πολύ και τότε τα χέρια αφήνονται να ακουμπήσουν στο πάτωμα. Έχει πολύ σημασία στο λύγισμα πίσω να συγκεντρώνεται το βάρος στα γόνατα, έτσι άν τύχει και χαθεί η ισορροπία, ο ασκούμενος να πέσει στα γόνατα. Με τον καιρό τα χέρια πλησιάζουν τα πόδια μέχρι να τα πιάσουν, έτσι σχηματίζεται όκληρο το τόξο (φ2).
Η Τσακράσανα ευεργετεί όλο το νευρικό και ενδοκριοικό σύστημα. Επηρεάζει όλες τις αρμονικές εκκρίσεις και εξαλείφει διάφορες διάφορες παθήσεις του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος. Τεντώνει πλήρως την πλάτη και τους κοιλιακούς μύς, κάνοντάς τους ευλύγιστους. Δεν θα πρέπει να γίνεται από άτομα που αισθάνονται οποιαδήποτε αδυναμία ή πασχουν από υπέρταση, έλκος στομάχου, τοξινωμένα έντερα, διασταλμένα τριχοειδή αγγεία των μαλλιών, πρόσφατο κάταγμα οστού ή εγχείρηση στην κοιλιά. Μην την επιχειρήσετε χωρίς να έχετε επιχειρήσει προηγουμένως πιο απλές κάμψεις πρός τα πίσω.
- Καποτάσανα. Περιστέρι.
Σ’αυτήν τη στάση το στήθος πετιέται μπροστά και ανοίγει όπως οι φτερούγες του περιστεριού. Η εκτέλεση γίνεται από την Σούπτα Βιράσανα δηλαδή ο ασκούμενος ξαπλώνει στο πάτωμα με τα πόδια λυγισμένα στα γόνατα, βάζει τα χέρια δίπλα στο κεφάλι, όπως στην Τσακράσανα και με εισπνοή, ανασηκώνει τον κορμό στους αγκώνες και να κάμψει όσο το δυνατόν περισσότερο τη σπονδυλική στήλη. Μετά λυγίζει τα χέρια στους αγκώνες μέχρι να ακουμπήσουν οι αγκώνες στο πάτωμα, πιάνει τα πέλματα με τα χέρια και ακουμπά το κεφάλι στα πέλματα. Αυτή είναι η τελική στάση, ο ασκούμενος παραμένει στην τελική στάση όσο του είναι άνετο με βιαθιές αναπνοές.
Μια παραλλαγή για πιο προχωρημένους ασκούμενους, είναι να γίνει η άσανα από πάνω, ο ασκούμενος κάθεται στα γόνατα, λυγίζει τον κοσμό του πρός τα πίσω με τα χέρια τεντωμένα ώσπου τα χέρια να ακουμπήσουν στο πάτωμα, μετά αρχίζει και προχωράει τα χέρια στα πόδια, πιάνει τα πέλματα και κατεβάζει τους αγκώνες στο πάτωμα.
Η Καποτάσανα κάνει την σπονδυλική στήλη γερή και ευλύγιστη, τονώνει την καρδιά και τους πνεύμονες. Το διάφραγμα σηκώνεται ψηλά και αυτό δίνει τη δυνατότητα να γίνει ένα ευεργετικό μασάζ στην καρδιά το οποίο είναι πολύ τονωτικό. Είναι σημαντικό ο ασκούμενος να τελειοποιηθεί στην Καποτάσανα πρίν προχωρήσει σε πιο δύσκολες κάμψεις προς τα πίσω.
- Βρισικάσανα. Σκορπιός
Η βασική στάση εκτελείται με τους αγκώνες και τις παλάμες στο πάτωμα, μια πιο δύσκολη παραλλαγή είναι να ακουμπάνε μόνο οι παλάμες στο πάτωμα. Για τη βασική στάση, ο ασκούμενος παλάμες και αγκώνες στο πάτωμα και πιέζοντας τα χέρια στο πάτωμα σηκώνει τα πόδια ψηλά, κάνοντας την Πίτσα Μαγιουράσανα. Από εκεί λυγίζει σιγά-σιγά τα πόδια, προσέχοντας να μην χάσει την ισορροπία του και ακουμπάει τα πέλματα των ποδιών στο κεφάλι. Αυτή είναι η τελική στάση, η οποία είναι δύσκολο να κρατηθεί και η αναπνοή γίνεται βαριά και γρήγορη θα πρέπει όμως να γίνει προσπάθεια η αναπνοή να γίνει κανονική, να χαλαρώσει ο ασκούμενος μέσα στη στάση και να μπορέσει να παραμείνει μέχρι και 30 δευτερόλεπτα.
Αυτή η στάση έχει και ψυχολογικό συμβολισμό. Το κεφάλι όπου είναι η έδρα της γνώσης και της δύναμης είναι επίσης και η έδρα της υπερηφάνειας του θυμού, του μίσους, της ζήλιας και της μοχθηρίας. Αυτά τα συναισθήματα είναι πιο θανατηφόρα απ’ότι το δηλητήριο του σκορπιού. Ο γιόγκι ο οποίος πατάει με τα πόδια του, το κεφάλι του, πατάει στην ουσία και διαλύει το εγώ του. Έτσι αναπτύσσει ταπεινότητα, ηρεμία, ανοχή και ελευθερώνεται από τα δεσμά του εγώ. Η υποδούλωση του εγώ οδηγεί στην αρμονία και την ευτυχία.
Μ’αυτή την άσκηση επιτυγχάνεται ένα βαθύ άνοιγμα των πνευμόνων, οι κοιλιακοί μύς γυμνάζονται και τονώνονται. Ολόκληρη η σπονδυλική στήλη τονώνεται και παραμένει πάντα υγειής.
Έτσι μέσα από την εξάσκηση του σώματος και μέσα από το ξεπέρασμα των δυσκολιών του γίνεται και το ξεπέρασμα των ορίων του ανθρώπινου μυαλού. Γιατί σώμα-ψυχή-πνεύμα είναι ένα και η εξάσκηση του ενός επηρεάζει το άλλο.
Βιβλιογραφία
A.P.M.B (Satyananda)
Light on Yoga (Igengar)
Yoga for Children (S. Chanchani)